Banken hadden tot recent veel aanzien en invloed. Met de crisis van 2008 is het vertrouwen in banken geslonken tot een minimum. Joris Luyendijk schetst in het boek Dit kan niet waar zijn[i] een ontluisterend beeld, niet alleen in zijn analyse van het verleden, maar ook over het heden. Er is niet voldoende veranderd, een crisis als in 2008 kan zo weer de kop op duiken.
De Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) pleit begin 2019 voor een publieke bank, waarbij mensen weer risicovrij een spaar- en betaalrekening[ii] moeten kunnen openen. Daarnaast worden suggesties gedaan om de forse schuldengroei in te perken en burgers meer stem te geven, juist ook op bestuurlijk en toezichthoudend niveau.
Naast de enorme vertrouwenskwestie hebben banken te maken met digitalisering wat resulteert in reorganisaties van het personeelsbestand, maar ook van (het aantal) fysieke locaties om de kosten te drukken. Dit vraagt om andere business modellen. Een bank die hier anticyclisch op inspeelt is de Zweedse Handelsbank die juist meer fysieke filialen opent in plaats van sluit.
Zweedse Handelsbank opent nieuwe filialen in Europa[iii], tegen de trend in, daar waar andere banken juist verder centraliseren en filialen sluiten. Dit kan ze mede doen door haar business model en door haar sterke kapitaalpositie. Decentralisatie staat hoog in het vaandel, net als oorspronkelijk bij de Rabobank, als fusieproduct van de Raiffeisen- en Boerenleenbank.
ING: bank of techbedrijf?
ING bank werkt hard aan haar toekomst door zichzelf steeds meer als hip techbedrijf te profileren[iv]. De bestaande filialen worden ingericht als knusse huiskamers: “Het zouden ook Starbucks-filialen kunnen zijn”, aldus HR directeur van Beek van ING. Trendy termen als ‘agile’ (wendbaar) werken in ‘squads’ (kleine teams) aan ‘minimal viable products’ (een werkende testversie) worden gebezigd. Het contact met de klant verandert (via website en als eerste in Nederland een app voor betalen met Apple Pay), en daarmee ook de rol van bankier.
Technologie wordt dan ook steeds belangrijker voor banken. Volgens HR directeur van Beek heeft inmiddels tweederde van de ING medewerkers een techbaan: “Of het nu gaat over de medewerkersportal voor lease-auto’s of om nieuwe functies in de app, zoals betalen met Apple Pay. Met alleen al zes miljoen gebruikers van de bankierenapp is ING voor IT-ers een interessante plek geworden om voor te werken.
Dankzij nieuwe technologie, zoals blockchain, worden hele sectoren op de kop gezet en gedemocratiseerd in plaats van centraal aangestuurd. Zo ook voor de bancaire sector waar cryptomunten, zoals bitcoin al in 2009, hun intrede hebben gedaan. Pas in het najaar van 2017 werden cryptomunten bij het grote publiek bekend, hoewel 2018 een erg zwaar jaar was voor cryptobeleggers. Vanaf komt 2020 komt de handel in cryptomunten overigens onder toezicht van De Nederlandsche Bank[v].
Medio juli 2019 kwam Facebook met ‘the next big thing’: de Libra als nieuw betaalmiddel. Ogenschijnlijk geen primeur, omdat met de bitcoin al democratisering van betalingsverkeer is ontstaan. Het monopolie van banken werd daarmee verbroken, daarmee gepaard gaand ook de nodige controlemechanismen.
De Libra komt echter uit de koker van een van de grootste techbedrijven in de wereld. Daarmee kan een heel ander speelveld gaan ontstaan en moet dit echt als een potentiële gamechanger worden gezien. Facebook heeft nu wereldwijd al een dominante positie en zou misbruik kunnen maken met de data die men reeds bezit. Denk aan het ontwikkelen van profielen op basis waarvan bepaalde mensen al dan niet in aanmerking komen voor een lening of verzekering[vi].
De vraag is op welke manier de overheid hier een rol in moet pakken, van toezicht op commerciële banken en het opstarten van nieuwe initiatieven voor een publieke bank, tot cryptomunten die dusver wel als ruilmiddel worden erkend, maar juridisch nog niet als geld[vii]. De Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid heeft in januari 2019 een rapport uitgebracht met adviezen, de Tweede Kamer is nu aan zet…
[i] Luyendijk, J. (2017). Dit kan niet waar zijn – onder bankiers, Atlas
[ii] https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/17/advies-overheid-moet-publieke-bank-oprichten-a3650746
[iii] https://www.banken.nl/nieuws/20030/opnieuw-sterke-groei-handelsbanken-in-nederland
[iv] Kalse, E. (2019). Bankieren zonder bankiers, NRC, 29 juli
[v] https://www.emerce.nl/nieuws/dnb-verscherpt-toezicht-handel-cryptomunten
[vi] https://www.rtlz.nl/beurs/artikel/4756411/libra-facebook-cryptocurrency-banken-minder-concurrentie-data
Comments are closed.