Technologische ontwikkelingen hebben door de eeuwen heen tot meer welvaart geleid. Zo ook voor kunstmatige intelligentie (AI) is de verwachting dat toepassingen hiervan veel waarde (zullen) genereren. Er zijn echter diverse schaduwkanten aan deze technologische ontwikkelingen.
Denk aan de risico’s van automatische wapensystemen of killer robots. Wie ontwerpt het algoritme erachter, wie beslist uiteindelijk of een killer robot mag ‘aanvallen’ en wie controleert de actie onder welke ethische normen en afwegingen?
Maar ook dichter bij huis op het niveau van de digitale kloof tussen ‘digital nomads’ en ‘digibeten’: veelal jongeren die erg handig zijn met digitale vaardigheden en ouderen of bijvoorbeeld analfabeten die mogelijk (veel) minder digitaal vaardig zijn. Hoe red je jezelf in een steeds verder gedigitaliseerde wereld? Hoe ga je verstandig om met ‘gratis’ social media?
Tot slot worden er terechte vraagtekens gesteld bij de arbeidsmarkt. Kunstmatige intelligentie zal veel banen teniet gaan doen, net als ten tijde van de industrialisatie. Er zullen echter ook veel nieuwe banen worden gecreëerd. Hoe bereid je de jeugd hierop voor en hoe anticipeer je als werkende op deze ontwikkelingen?
Gelukkig is er vandaag de dag steeds meer aandacht voor de schaduwzijden van AI en worden beleidskaders en richtlijnen ontwikkeld rond ethiek en privacy. Denk aan algoritmen die discrimineren en in het verlengde hiervan de discussie over transparantie van het ontwerp van algoritmen. Vooral Europa loopt hierbij voorop. Naast het bestrijden van de duistere kant van AI worden steeds meer initiatieven ontplooid om ‘AI for good’ na te streven.
Sustainable Development Goals
In 2015 is de stichting ‘AI for Good’[i] opgericht, in eerste instantie als initiatief van Amerikaanse en Europese wetenschappers. Samen met overheden en diverse organisaties worden concrete projecten gestart waar AI een bijdrage kan leveren aan een van de sustainable development goals.
De sustainable development goals (SDG’s) van de Verenigde Naties[ii] bouwen sinds 2016 voort op de voormalige milleniumdoelstellingen. Er zijn 17 SDG’s geformuleerd, met daaronder nog eens 169 targets. Data analyse en kunstmatige intelligentie kunnen hierbij een grote rol spelen.
Op het niveau van overheden, kennisinstellingen en gestaag ook het bedrijfsleven worden de SDG’s in toenemende mate omarmd. AI kan bij de meeste SDG’s een (positieve) rol spelen in de ontwikkeling. Denk aan digitalisering van onderwijs waarmee ook kinderen in arme en of afgelegen gebieden onderwijs kunnen volgen. Zo heeft Harvard University edX[iii] opgericht, een platform van internationale topuniversiteiten die hoogwaardig onderwijs ontsluiten voor iedereen.
Zero Hunger Lab[iv]
“Het honger probleem in de wereld is groot. Vandaag de dag gaan volgens de Verenigde Naties (VN) maar liefst 690 miljoen mensen met honger naar bed. Elke tien seconden sterft ergens in de wereld een kind als gevolg van honger en ondervoeding. Het Zero Hunger Lab van Tilburg University helpt met wiskunde om wereldwijde voedselzekerheid te realiseren. Wij noemen dat bytes for bites…
…
Zero Hunger Lab van Tilburg University draagt vanuit data science bij aan het realiseren van de SDG-2 afspraken. Dit doen we door samen te werken met hulporganisaties, ontwikkelingsorganisaties, bedrijven, overheid en kennisinstellingen die zich ook inzetten voor een wereld zonder honger: hoe kun je de kracht van data science inzetten voor een betere wereld en een gezonde planeet?”
Effectief altruisme
Naast de SDG’s zijn meer wereldwijd meer voorbeelden en varianten van de ‘AI for good’ beweging. Peter Singer, de grondlegger van de internationale beweging Effectief Altruisme (EA), schetst in zijn boek The Most Good You Can Do (2015)[v] een nieuwe invalshoek op altruïsme. Vanuit een meer rationaal, economisch of zelfs utilitair perspectief is het streven zo efficiënt en effectief mogelijk bij te dragen aan een beteren wereld.
Effectief altruïsme richt zich op de vraag: hoe kunnen we onze (hulp)bronnen zodanig inzetten ten behoeve van maximale opbrengsten voor anderen? Daarbij wordt tevens gekeken naar lange termijn ontwikkelingen en gevaren zoals klimaatverandering. Naast het nut van kunstmatige intelligentie wordt AI echter ook als potentieel groot risico beschouwd.
Existential risks from AI[vi]
“Developments in artificial intelligence (AI) have the potential to enable people around the world to flourish in hitherto unimagined ways. Such developments might also give humanity tools to address other sources of risk.
Despite this, AI also poses its own risks. AI systems behave in ways that sometimes surprise people. At the moment, such systems are usually quite narrow in their capabilities – for example being excellent at Go, or at minimizing power consumption in a server facility. If people designed a machine intelligence which was a sufficiently good general reasoner, or even better at general reasoning than people are, it might become difficult for human agents to interfere with its functioning. If it then behaved in a way which did not reflect human values, it might pose a real risk to humanity. Such a machine intelligence might use its intellectual superiority to develop a decisive strategic advantage, and if its behaviour was for some reason incompatible with human well-being, it could then pose an existential risk. Note that this does not depend on the machine intelligence gaining consciousness, or having any ill will towards humanity.”
Deze invalshoek raakt aan het werk van Max Tegmark (2017), Life 3.0[vii]. In Life 3.0 worden diverse vergezichten geboden, inclusief meer duistere scenario’s waarbij AI de mensheid overneemt. Tegmark duidt heel beeldend de dilemma’s en onzekerheden waar we voor staan. Daarmee geeft hij richting aan het debat dat gevoerd moet worden om deze risico’s te kunnen neutraliseren.
Tot slot
Al decennia worden internationalisering (of globalisering) en technologie (of digitalisering) genoemd als de twee grote drivers van verandering. Met kunstmatige intelligentie heeft deze verandering nog een extra zwieper gekregen waarvan we de impact nog niet kunnen overzien. De komende jaren zullen uitwijzen of we in staat zijn ‘AI for good’ de overhand te laten krijgen.
[i] https://ai4good.org/about-us/
[ii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Duurzame_Ontwikkelingsdoelstellingen
[iv] https://www.tilburguniversity.edu/nl/onderzoek/impact/creating-value-data/zero-hunger-lab
[v] https://en.wikipedia.org/wiki/The_Most_Good_You_Can_Do
[vi] https://concepts.effectivealtruism.org/concepts/existential-risks-from-artificial-intelligence/
[vii] Tegmark, M. (2017). Life 3.0: Being Human in the Age of Artificial Intelligence, New York: Vintage Books
Comments are closed.